Lo ngại trước việc đổi khác giữa truyền thống lịch sử và tiến bộ
Cùng với véc tơ vận tốc tức thời đô thị hóa, điều kiện tài chính-xã hội thay đổi, ở nhiều nơi, đồng bào dân tộc thiểu số có Xu thế “thoát ly” nhà ở truyền thống cuội nguồn khiến cho nguy cơ tiềm ẩn mai một version sắc ngày càng hiện hữu. Đây là nỗi lo không những có của những cấp lãnh đạo địa phương mà cũng là nỗi trăn trở của những nhà quy hoạch, kiến trúc sư (KTS) trong nhiều năm qua.
Xem thêm: Biệt thự tân cổ điển
Các xã Y Tý, Trịnh Tường... của thị trấn Bát Xát sẽ là vấn đề đến chọn lựa mê hoặc của khác quốc tế trong và ngoài nước lúc tới với Lào Cai. Đến đây, khác quốc tế được mày mò những nét khác lạ trong văn hóa truyền thống truyền thống lâu đời của đồng bào Hà Nhì, nhất là những ngôi nhà trình tường-game thủ dạng sắc riêng của đồng bào nơi đây. Nhưng hiện tại, tại những game thủ dạng của người Hà Nhì, không khó để nhận thấy những ngôi nhà xây với gạch, ngói và xi măng đang dần thay thế những ngôi nhà trình tường. Bởi làm một ngôi nhà trình tường mất tương đối nhiều thời hạn, công sức của con người với kinh phí không rẻ, từ 300 đến 400 triệu đồngồng. Vì vậy, chính quyền địa phương và những ban, ngành vẫn gặp nhiều khó khăn trong công tác quản trị, kim chỉ nan cho bà con giữ kiến trúc nhà truyền thống lâu đời.
 |
| Bản du ngoạn mạng xã hội Sà Rèn, thị xã Nghĩa Lộ (Yên Bái) vẫn giữ kiến trúc nhà truyền thống cuội nguồn của người Thái thu hút khách du ngoạn. Hình ảnh: PHƯƠNG LAN |
KTS Hoàng Thúc Hào, Phó chủ tịch Hội KTS Việt Nam nhìn nhận: Thực tế, một vài điểm du ngoạn nổi tiếng về cảnh sắc thơ mộng và kiến trúc đẹp ở Việt Nam đang trong tình trạng biến hóa uy thế. Đà Lạt (Lâm Đồng) hay Sa Pa (Lào Cai)... giờ đã biết thành bê tông hóa hơn 80%. Đó đó là việc phá hủy nhân danh cải tiến và phát triển; là việc cải tiến và phát triển chỉ nhìn vào lợi ích trước mắt mà bỏ qua lợi ích lâu dài, lợi ích của toàn thể thị trường. Sửa chữa những sai trái này mất nhiều thời hạn, sức lực và thậm chí không thể khôi phục những giá trị từng có.
“Nhìn lại sự trở thành tân tiến của kiến trúc hơn 20 năm qua, giậtn giản và giậtn giản nhận thấy yếu tố version sắc-vốn được tích lũy bao năm, từng có vị trí và thành tựu đáng kể, chưa được phát huy trong xã hội tân tiến, thậm chí nảy sinh đứt gãy, biến dị giữa truyền thống cuội nguồn và tân tiến”, KTS Hoàng Thúc Hào tóm tắt.
Cần có cái nhìn thấu đáo, nhân văn
Ngày 7-2-2023, Thủ tướng Chính phủ xuất bản Chỉ thị số 4/CT-TTg "Về việc kim chỉ nan cải tiến và phát triển quy hoạch kiến trúc nông thôn Việt Nam, tạo version sắc và giữ gìn kiến trúc truyền thống lâu đời" đã nêu: “Quá trình đô thị hóa với véc tơ vận tốc tức thời nhanh khô, tác động không nhỏ đến những vùng ven đô, vùng nông thôn, dẫn đến sự thay đổi về mặt xã hội, văn hóa truyền thống, lối sống với nông thôn nhanh khô chóng tác động đến những vấn đề xây dựng. Nhiều khu cận những đô thị cải tiến và phát triển một nhữngh tự phát. Khu vực nông thôn, kiến trúc ngày càng mất version sắc truyền thống lâu đời, pha tạp, không phù thích hợp với cảnh sắc tự nhiên, cấu trúc làng, xã và yêu cầu phòng, chống thiên tai, những giá trị kiến trúc truyền thống lâu đời chưa được chú trọng kế thừa và cải tiến và phát triển”. Bởi vậy, Chỉ thị số 4/CT-TTg đã mang ra những nhiệm vụ để “xây dựng nền kiến trúc Việt Nam tân tiến, đậm đà version sắc văn hóa truyền thống dân tộc, kế thừa và phát huy giá trị di sản kiến trúc truyền thống lâu đời, phù thích hợp với điều kiện tự nhiên, điều kiện kinh tế tài chính-xã hội, yêu cầu quốc phòng, bình yên và hội nhập quốc tế”.
Trong khuôn khổ Festival KTS trẻ toàn quốc lần thứ IX năm 2023 tung ra tại Yên Bái vào cuối tuần qua, Hội KTS Việt Nam đã tổ chức Hội thảo “Sáng tạo kiến trúc-Viral và hội nhập” thu hút sự tham gia của khá đông nhà quy hoạch, KTS bàn về vấn đề giữ văn hóa truyền thống gamer dạng địa, gamer dạng sắc văn hóa truyền thống của xã hội dân tộc thiểu số trong mỗi công trình kiến trúc mới, nhất là những công trình kiến trúc thu hút du ngoạn.
Là một tỉnh vùng cao đang tăng cường cải nhữngh và phát triển phượt thị trường, phượt văn hóa truyền thống những dân tộc, Yên Bái được Review là địa phương đã sớm quyên tâm vấn đề quy hoạch kiến trúc, trong đó chú trọng bảo tồn những nét văn hóa truyền thống và kiến trúc đặc trưng của đồng bào những dân tộc của tỉnh. Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái Trần Huy Tuấn cho thấy thêm, việc tạo dựng những nét riêng không liên quan gì đến nhau trong số đồ án quy hoạch, trong từng công trình kiến trúc có version sắc vùng, miền trong thời đoạn thực tại là 1 trong việc làm quan trọng, thêm phần vừa bảo tồn những giá trị lịch sử vẻ vang, văn hóa truyền thống, dân tộc vừa tạo ra những thành phầm quy hoạch, kiến trúc có sức truyền tay. Thời gian qua, công tác quản trị kiến trúc, quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị, quy hoạch khu tính năng đã được những cấp chính quyền địa phương, những sở, ban, ngành tỉnh Yên Bái quyên tâm sát sao; kiến trúc, quy hoạch ngày càng được nâng cao thâm về quy mô, unique, có trọng tâm, có chiều sâu, nhất là tại những địa phương trong tỉnh có nhiều dân tộc sinh sống như: Thị xã Nghĩa Lộ, những thị trấn: Văn Chấn, Mù Cang Chván, Trạm Tấu... Các quy hoạch, phát minh khu phượt-ngủ dưỡng đã có những kim chỉ nan nhất định mang đặc thù chất đặc trưng về version sắc, văn hóa truyền thống vùng, miền.
KTS Hoàng Thúc Hào cho rằng, kiến trúc không những có giậtn thuần là gạch, cát, đá, bê tông mà còn phround thể hiện tính nhân văn, có trách rưới nhiệm xã hội, là nghệ thuật xã hội đem lại hạnh phúc cho con người, quyên tâm đến lợi ích thị trường, có tính truyền tay ra thị trường, tính thiết thực và kiên cố. Đặc biệt là ở những vùng, miền có đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống với những nét văn hóa truyền thống version địa rực rỡ, đừng để đồng bào “thoát ly” version sắc của dân tộc mình; khích lệ, hỗ trợ họ sống, gìn giữ chính ngôi nhà truyền thống lâu đời của tôi.
Để giữ gìn và phát huy game thủ dạng sắc văn hóa truyền thống dân tộc trong kiến trúc Việt Nam rất cần thiết sự quyên tâm vào cuộc của cả khối server chính trị từ Trung ương đến địa phương, những nhà quản trị, những KTS và những người thực hành xây dựng. Cần có cái nhìn thấu đáo, nhân văn để những công trình kiến trúc ấy thực sự vì xã hội, hướng tới xã hội.
