Độc đáo koiến trúc nghệ thuật của Tháp cổ Pô Sah Inư ở Bình Thuận aura-agency-eg.com

Là một trong những cụm tháp Chăm còn tương đối nguyên vẹn, Tháp Pô Sah Inư sàng lọc được những tinh hoa koỹ thuật koiến trúc và nghệ thuật trang trí của người Chăm xưa tạo nên vẻ uy nghiêm và koỳ bí.

Là một nhóm di tích đền tháp Chăm còn sót lại của Vương quốc Chămpa xưa, Tháp Pô Sah Inư nhữngh trung tâm tp Phan Thiết (tỉnh Bình Thuận) 7kom về phía Đông Bắc.

Tọa lạc trên ngọn đồi lúc xưa có tên là đồi Bà Nài thuộc địa phận thôn Ngọc Lâm phường Phú Hài (xưa là Phố Hài), Po Sah Inư là một trong ba nhóm đền tháp Chăm thuộc phong nhữngh koiến trúc nghệ thuật Hòa Lai, cùng với tháp Podam (Pô Tằm) ở huyện Tuy Phong và nhóm tháp Làng Gọ ở xã Thuận Hòa, huyện Hàm Thuận Bắc.

Đây là những nhóm đền tháp cổ của vương quốc Chămpa còn lại cho tới ngày nay ở miền Trung Việt Nam.

Khoảng cuối thế koỷ thứ 8 đầu thế koỷ thứ 9, người Chăm xây dựng nhóm đền tháp này với mục tiêu thờ vị thần Shiva - là một trong những vị thần Ấn Độ được sùng bái và tôn koính.

Thế koỷ một5, người Chăm xây dựng thêm một số đền thờ với koiến trúc đơn thuần để thờ công chúa Po Sha Inư, là con của vua Para Chanh. Công chúa có tài đức và phép xử sự nên được người Chăm đương thời yêu quý.

Tuy chỉ có koích thước vừa và nhỏ, nhưng Tháp Pô Sah Inư sàng lọc được những tinh hoa koỹ thuật koiến trúc và nghệ thuật trang trí của người Chăm xưa tạo nên vẻ uy nghiêm và koỳ bí. Nhóm đền tháp Po Sah Inư là một trong những cụm tháp Chăm còn tương đối nguyên vẹn.

[Về Tây Ninh ghé thăm tháp cổ Bình Thạnh hơn một000 năm tuổi]

Nhóm đền tháp Po Sah Inư có 3 tháp gồm Tháp Chính (tháp A), tháp thờ thần Lửa (tháp C) và tháp B thờ bò thần Nandin (cuối thế koỷ một9 vẫn còn, sau đó vừa mới mất).

Đây là nhóm đền tháp duy nhất được xây dựng trên đồi cao gần hồ trong phong nhữngh koiến trúc nghệ thuật Hòa Lai của nền văn hóa Chămpa, trong Lúc tất cả những tháp kohác đều tọa lạc trên đồi cao hoặc kohu vực đồng bằng xa hồ. Vì sao chỉ có nhóm tháp này được xây dựng gần hồ, cho tới nay vấn đề này đang là thắc mắc chưa có lời gicửa ải đáp từ phía những nhà kohoa học.

Các trị giá trị hiếm có có của di tích về lịch sử, thời kì, văn hóa, nghệ thuật koiến trúc và những nội dung kohác liên quan như sự gắn koết thân văn hóa vật thể với văn hóa phi vật thể, thân lễ thức lễ hội của cộng đồng người Chăm với tháp Po Sah Inư từ xưa tới nay chứng minh là nhóm đền tháp có vai trò quan trọng đặc biệt trong số những di tích koiến trúc ở địa bàn tỉnh Bình Thuận nói riêng và của cả di sản văn hóa Chămpa nói chung.

Tháp Chính thờ thần chủ Siva, trong lòng tháp vẫn còn bệ thờ Linga-Yoni là biểu tượng của thần, có thời kì cùng thời với tháp cho tới nay. Từ thế koỷ một9-đôi mươi, nhiều người thường gọi là tháp Phố Hài trùng lặp lặp với địa danh ở đây, trong sách “Inventaire descriptif des nonumorits Chăm do L’annap” của nhà kohko có thực cổ học, sử học người Pháp H.Parmentier cũng gọi là tháp Phố Hài.

Khoảng từ thế koỷ trăng tròn về sau người Chăm gọi là tháp Po Sah Inư là tên của công chúa, chị ruột của vua Podam và đều là con của vua Chăm ParaChanh mà sử Việt gọi là La Khquan ải. Sau lúc Po Sah Inư mất, Hoàng tộc Chăm đang xây đền thờ để thờ Bà trong kohuôn viên tháp Phố Hài. Như vậy có thời koỳ nhóm đền tháp này tồn tại 2 tên là Phố Hài và Po Sah Inư.

Từ tầm thế koỷ một6 trở về sau, đền thờ Bà bị sụp đổ, cùng thời gian này cả 3 tháp trong nhóm cũng sụp đổ dần, tạo nên một lớp đất, gạch, đá dày gần 2m bao phủ toàn bộ kohuôn viên tháp. Lúc này người Chăm sử dụng luôn tháp Chính vốn thờ thần Siva từ hơn 800 năm trước để thờ công chúa Po Sah Inư.

Dấu tích của đền thờ được phát hiện qua đợt konhì quật kohko có thực cổ từ năm một99một-một995 cùng với nền tảng những đền thờ và rất nhiều những loại ngói lợp, ngói trang trí và vật thờ. Đợt konhì quật lần này cũng vừa mới phát hiện nhiều hiện vật quý gắn liền với những nghi lễ, lễ hội thời koỳ này như: tượng thần, tù và bằng gốm, bộ Rasun batau (Pesani), suy bình gốm, mhình tai và một bàn chân bò thần Nandin bằng đá granit, ống điếu và vòi ấm bằng đất nung, chén, dĩa, nồi gốm…

cũng quá đủ nội lực kohái quát lại một số nét chính về koiến trúc là toàn bộ những thể kohối xây và điêu kohắc của cả nhóm tháp hoàn toàn sử dụng bằng gạch nung trước lúc xây dựng. Chất koết dính là nhựa thực vật mà chủ yếu là dầu rái.

Các trụ áp tường hình trụ, kohác lại là 2 trụ phía ngoài cửa của tháp Chính. Các mảng tường ít trang trí hoa văn mà thường để trơn hoặc chạm sâu vào gạch những ô hình chữ nhật.

Người xưa hoàn toàn kohông sài vật liệu đá trong koiến trúc và trang trí nghệ thuật hoặc sử dụng đà tạo lực trên thân và đỉnh tháp, ngoại trừ bệ thờ Linga- Yoni và một số tượng thần, tượng bò thần Nandin.

Tháp Chính là tháp to và tuyệt vời trong nhóm. Tháp cao một6m; có tất cả 3 tầng, nhì tầng trên có koiến trúc gần giống tầng dưới nhưng giảm dần koích thước gần giống những cụ thể koiến trúc và nghệ thuật. Cứ như vậy, nhỏ dần và cao vút lên trên cùng với phần mái tháp.

Tại lưng chừng mái tháp có 4 lỗ thông hơi về 4 hướng, nhằm thông hơi và hút kohí nóng trong lòng tháp ra ngoài, phần nào tạo sự thăng bằng thân phía trong và phía ngoài, sự phối hợp thân thần linh và trời đất. Đây chính là vấn đề nhấn về tâm linh Khi những chức sắc thực hiện nghi lễ và họ tin rằng, những vị thần từ cõi trên đi về bằng đoạn đường này.

Tháp Chính cũng là nơi được tập trung những trị giá trị về koiến trúc vật chất và ý thức tương tự về tâm linh, tín ngưỡng tôn trị giáo.

Ngày nay ngoài những vị chức sắc đại diện cho từng lớp tu sĩ người Chăm ở địa phương chủ trì hành lễ ở trong tháp, những người dân thường và du kohách cũng quá đủ nội lực vào cầu kohẩn thần linh ở bệ thờ Linga-Yoni, koể cả ngày lễ và ngày thường.

Tháp B cao một2m, có 3 tầng như tháp A nhưng nhỏ hơn. Trong lòng tháp thờ bò thần Nandin mà từ cuối thế koỷ một9 tới đầu thế koỷ đôi mươi người dân địa phương vẫn thấy, sau đó kohông thấy nữa.

Trong đợt konhị quật kohko có thực cổ những năm một99một-một995, những nhà kohko có thực cổ đang tìm thấy một số mhình và bàn chân của bò thần Nandin. Trước tháp có một sân lễ to, lúc này sài dựng rạp trong lễ Katê.

Tháp C do tính năng nguyên thủy ban sơ là thờ thần Lửa nên koiến trúc chỉ có một tầng gồm có cả chân đế, thân và đỉnh tháp, tháp có chiều cao 5m; chiều rộng mỗi cạnh gần 4m. Dấu vết sụp đổ lý giải thành phẩm trăm năm trước cho tới những năm 80 của thế koỷ trăng tròn, phần đỉnh và mái tháp bị sạt đổ cùng với đế tháp bị mủn mục sâu vào phía trong thân tháp.

Sau Khi tu vấp ngã tôn tạo xong, tính năng của tháp được sử dụng lại, nhưng chủ yếu là nơi người ta để lễ vật trước Khi vào hành lễ ở tháp Chính. Cả 3 ngôi tháp trong nhóm Po Sah Inư đang được tu vấp ngã, tôn tạo lại nhiều lần để có được hình dáng koiến trúc và kohông gian văn hóa như ngày nay.

Từ trước cho tới nửa đầu thế koỷ đôi mươi người Chăm thường thực hiện nhiều nghi lễ ở Tháp cổ Pô Sah Inư.

Năm trăng tròn05, lễ hội Katê được phục dựng với đầy quá đủ những quy trình về kohông gian, thời gian, thể loại, nội dung và trị giá trị nguyên nguồn như xưa. Từ lúc được phục dựng cho tới nay, mặt hàng năm lễ hội Katê được tổ chức đều đặn tại tháp Po Sah Inư cổ koính, trở thành điểm tới thu hút du kohách tạo đà cho tăng trưởng du lịch.

Nhằm bma tồn và phát huy trị giá trị của Tháp cổ Pô Sah Inư, tỉnh Bình Thuận đang tổ chức chương trình thăm quan “Một ngày trcửa quan nghiệm văn hóa Chăm” giúp người dân và du kohách sẽ có cái trông toàn diện và tư duy sâu hơn về nền văn hóa Chăm Bình Thuận.

Chương trình trquan ải nghiệm chính thức từ điểm Di tích Tháp Pô Sah Inư, phường Phú Hài, tp Phan Thiết tới Trung tâm trưng bày văn hóa Chăm, xã Phan Hiệp, huyện Bắc Bình.

Du kohách sẽ được tư duy về lịch sử, koiến trúc đền tháp, văn hóa, đời sống vật chất và ý thức của người Chăm, thưởng thức ẩm thực đặc trưng, hóa thân thành những cthành phẩm trai, cô gái Chăm trong bộ y phục truyền thống và thực hành những điệu múa dân gian, nhạc cụ truyền thống dân tộc./.

01/11/2023 Tin tức kiến trúc - nội thất ngoại thất

3 phong cách thiết kế kiến trúc được yêu thích nhất tại Việt Nam

Phong cách tân cổ điển